Samookaleczanie się – jak sobie pomóc?

Samookaleczanie się to niebezpieczna praktyka, z którą boryka się przede wszystkim młodzież. Wbrew pozorom taki problem może jednak dotknąć osoby w każdym wieku. Co zrobić, aby przerwać krąg samookaleczenia? Na czym polega terapia samouszkodzeń?

Samookaleczanie się lub inne zachowania autoagresywne towarzyszą licznym chorobom i zaburzeniom psychicznym. Najczęściej borykają się z nimi osoby, które jednocześnie walczą z depresją, nerwicą lub nieprzepracowaną traumą. Specjaliści nie mają wątpliwości, że samouszkodzeń nie należy ignorować. Niezależnie od tego, czy dotyczą nas, czy osób z naszego otoczenia, warto zareagować jak najszybciej. 

Czym jest samookaleczanie?

Samookaleczanie definiowane jest w DSM-5 jako celowe uszkodzenie ciała (najczęściej jego nacinanie, przypalanie lub bicie) w celu chwilowej redukcji psychicznego dyskomfortu. W praktyce wszelkie praktyki, które wiążą się z zadawaniem sobie fizycznego bólu, aby odwrócić uwagę od psychicznego cierpienia, można określić jako samookaleczenie. Co robić, jeżeli zauważymy takie zachowania u siebie lub innych? 

Jak leczyć samookaleczanie się?

Leczenie samookaleczeń jest możliwe. W tym celu stosuje się psychoterapię, a często także leczenie farmakologiczne. Najczęściej opiera się na wyeliminowaniu przyczyny takiego zachowania.

Samouszkodzeń dopuszczają się najczęściej osoby, które nie potrafią radzić sobie z emocjami. Może to być wywołane przez różne czynniki, między innymi:

• zaburzenia depresyjne;
• traumę;
• nerwicę;
• przewlekły silny stres;
• fobię społeczną;
• wrażliwość na pracę pod presją.

W istocie przyczyny takiego zachowania mogą być bardzo różne, dlatego konieczne jest dojście do tego, co u konkretnego pacjenta powoduje samookaleczanie. Co robić, aby skutecznie działać w tym kierunku?

Przede wszystkim należy zgłosić się na konsultację do lekarza psychiatry lub do psychoterapeuty. Kluczowe znaczenie ma jednak samo wyciągnięcie ręki po pomoc. W przypadku młodzieży ważnym krokiem może być powiedzenie o problemie na przykład psychologowi szkolnemu, wychowawcy, rodzicowi lub innej zaufanej osobie dorosłej.

Terapia samookaleczeń – na czym polega?

Zazwyczaj do leczenia samouszkodzeń wykorzystuje się psychoterapię. Jej dokładny nurt musi zostać wybrany indywidualnie, w oparciu o każdy konkretny przypadek. Ważne jest postawienie diagnozy i wdrożenie jak najwcześniejszego leczenia.

Zazwyczaj najskuteczniejsza terapia samouszkodzeń to ta w nurcie CBT, czyli poznawczo-behawioralna. Podczas jej trwania pacjent poznaje schematy, według których reaguje na otaczający go świat i stopniowo uczy się je zmieniać, jeżeli zachodzi taka potrzeba.

Warto pamiętać, że psychoterapia może być procesem długotrwałym. Właśnie dlatego w wielu przypadkach tak ważne jest połączenie jej ze skutecznym leczeniem psychiatrycznym. Lekarz psychiatra może zapisać pacjentowi odpowiednie leki, które relatywnie szybko złagodzą objawy i pozwolą ograniczyć chęć samookaleczania się w celu odczucia krótkotrwałej ulgi. Każdy przypadek jest jednak inny, dlatego wymaga ustalenia indywidualnego planu działania.

Samookaleczenie – nie bądź obojętny!

Jeżeli podejrzewasz, że ktoś z Twojego otoczenia może celowo się samookaleczać, nie czekaj! Koniecznie jak najszybciej postaraj się namówić tę osobę do konsultacji ze specjalistą. Jeżeli sam masz taki problem, również natychmiast poszukaj pomocy.

Samouszkodzenia można zazwyczaj wynikają z problemów emocjonalnych lub psychicznych, które można leczyć. Połączenie leczenia farmakologicznego i psychoterapii przynosi zazwyczaj bardzo dobre efekty. Warunkiem jest oczywiście chęć uczestniczenia w procesie leczenia.

Jak leczyć samookaleczanie się? Jak przestać to robić?

Nie ma na to jednej recepty, ponieważ każdy przypadek jest inny. Najważniejszy aspekt stanowi ten obejmujący postawienie konkretnej diagnozy, dotarcie do źródła problemu i nauczenie się, jak radzić sobie w trudnych sytuacjach, tak aby jednocześnie nie odczuwać natrętnej potrzeby celowego zadawania sobie bólu fizycznego.